Top 9 Italiaanse gebruiken en tips voor op vakantie

Italië, een land vol prachtige, oude gebruiken en manieren. Er is geen volk zo trots op hun gewoontes als een Italiaan. Ook al maak jij als Nederlander de beste verse basilicum pesto mogelijk, Mama en Nonna maken hem nóg beter.

Heeft Frankrijk super goede wijnen? Die uit Italië zijn toch écht lekkerder.

Italianen zijn traditioneel, gastvrij en warm maar ook heel zeker van hun zaak; Er gaat niets boven hun land, keuken en gewoontes!

Dit artikel beschrijft de belangrijkste omgangsvormen die zeer gewaardeerd worden als je je als toerist in Italië begeeft. Ook staan er handige tips in voor wanneer je Italië voor het eerst bezoekt.

1. Kennismaken

Buongiorno, ciao, molto piacere, buonasera, salve, al deze termen worden gebruikt om iemand te begroeten.

Buongiorno (goedendag) gebruik je als je iemand niet of nauwelijks kent, bijvoorbeeld wanneer je een winkel of restaurant binnenkomt. Het is een iets wat formele begroeting.

Ciao of salve (hallo), is meer geschikt voor iemand die je al vaker hebt ontmoet of iemand die jonger is, een stuk informeler dus.

Molto piacere (prettig kennis te maken) gebruik je als iemand zich aan je voorstelt.

Veel grote steden hechten minder waarde aan deze beleefdheidsnormen maar in de kleinere plaatsjes of bij de ouderen, wordt dit erg geapprecieerd.

In Italië is het gebruikelijk om kennissen, vrienden en familie te begroeten met twee kussen. Niet zoals in Nederland met drie. Eerst links, dan rechts. Dit is niet gebonden aan geslacht, ook mannen geven elkaar onderling graag een vriendelijke begroeting door middel van twee pakkerds.

Voor Italianen is een goede eerste indruk erg belangrijk. Wees je dus bewust van de juiste omgangsvormen, toon respect en wees vriendelijk.

2. Wanneer je bent uitgenodigd

Wat leuk, je bent uitgenodigd bij een (familie-)etentje!

Met lege handen aankomen is natuurlijk een echte no-no. Een mooie doos met koekjes, bonbons of bloemen worden vaak erg leuk ontvangen.

Let wel op dat er geen chrysanten in het boeket verwerkt zijn, deze bloem wordt door Italianen geassocieerd met begrafenissen en het kerkhof. Zorg dat eventuele cadeautjes niet in zwart of paars cadeaupapier worden ingepakt, zwart is een kleur voor rouw en paars brengt ongeluk.

Wijn is ook een populaire gift, wees echter niet beledigd als de door jou gegeven wijn niet geserveerd wordt bij het eten want daar heeft de host van te voren vaak al een wijn voor uitgezocht en koud gezet.

Zoals eerder al gezegd, een goede eerste indruk is erg belangrijk voor een geslaagd samenkomen. Denk naast een presentje voor de gastheer of gastvrouw, ook aan nette kledij. Dat betekent heus niet dat je stijf in een kostuum of mantelpakje hoeft te verschijnen maar denk wel aan een net colbertje, een mooie, comfortabele jurk en nette schoenen. Korte broeken, of erger nog, joggingsbroeken, sandalen, afgetrapte gympen en veel te blote jurkjes, zullen zeker geen goedkeuring kunnen wegdragen.

Door aandacht aan je kleding en uiterlijk te besteden laat je zien dat je de uitnodiging waardeert en de host respecteert.

Voor je aanvalt op de zalige gerechten die voor je staan houd je dan toch even in totdat de host buon appetito zegt. Wens elkaar via die manier smakelijk eten. Ook is het welgemanierd om te wachten met een slok te nemen van je wijn tot de host een toast maakt, salute! Drink nooit in exces, dat is niet beleefd en dronken tafelgenoten worden zelden nog eens uitgenodigd.

De dag na het etentje is het een mooi gebaar om een bedankje na te sturen, meestal in de vorm van een handgeschreven kaartje of een kleinigheidje. Natuurlijk is dit geenszins een verplichting en ligt het aan het type etentje waarvoor je was uitgenodigd.

3. Tafelmanieren

Aangezien de gastheer of gastvrouw een plaats aan de tafel voor je in gedachten kan hebben wacht je geduldig tot je een uitnodiging krijgt om plaats te nemen. Volg de host, pas als hij of zij begint met eten en drinken, mag jij volgen.

Het wordt correct gevonden wanneer je eerst een klein beetje opschept, een tweede serving wordt zeker aangeboden.

Het is niet netjes om je handen onder de tafel op schoot te houden tijdens het eten, noch met je ellebogen op de tafel te leunen. Een goede lichaamshouding wordt min of meer verwacht.

Gebruik altijd bestek tenzij het gerecht het niet toelaat of de host zelf met de vingers eet. Mocht je vol zitten van al het lekkere eten dan is het toegestaan om een klein beetje over te houden, echter een vol bord is onbeleefd.

Heb je genoeg wijn gehad, laat dan je glas halfvol. De gastheer of gastvrouw bepaalt wanneer het etentje voorbij is, wacht dus totdat deze op is gestaan alvorens de tafel te verlaten.

4. Etiquette aan de telefoon

Stel je altijd voor met voor- en achternaam.

Bellen tussen 14.00 en 16.00 wordt afgeraden in verband met een pisolino, beter bij ons bekend als siësta of middagdutje. Mocht het belletje dringend zijn, wees dan zo beleefd om je te verontschuldigen voor je onfortuinlijke timing. Hang altijd op met een groet.

5. Wat kun je verwachten in restaurants

Om te beginnen wordt er van je gewenst even te wachten tot een gastheer of gastvrouw je naar je tafel brengt. Zij weten precies welke tafel vrij is, waar een reservering op wacht of welke nog afgeruimd moeten worden.

Bij vrijwel elk restaurant wordt een een mandje brood op je tafel gezet, soms zelfs al voordat je überhaubt hebt besteld. Dit is voor bij het eten en om de saus op te nemen, het is geen voorgerecht! Bij sommige restaurants worden hiervoor kosten in rekening gebracht, deze vind je terug op de bon.

Pasta en risotto zijn geen side dish. Deze traditionele gerechten, de trots van de Italiaanse keuken, dienen in de spotlights te staan. Pasta of risotto bestel je dan ook vóór je overgaat op een vlees of vis gerecht.

Spaghetti mag je nooit snijden. Prik met je vork een aantal sliertjes vast op je bord of op een lepel en blijf de vork draaien tot het een mooi bolletje pasta is, deze is dan hap klaar om opgegeten te worden.

Oh, doe geen ketchup op je pasta, don’t you dare, daar staan veel boze blikken op als straf.

Nog zoiets wat op een lichte afkeuring kan rekenen is het eten van pizza American Style, in grote punten én met de hand dus. Eet pizza zoals de Italianen eten, snijd er steeds een klein stukje vanaf. Zo geniet je meer van je maaltijd en al haar mooie ingrediënten.

Wees niet beschaamd om de huiswijn van de kaart te bestellen. Dit zijn vaak erg lekkere wijnen, in halve- en hele liters te bestellen.

Cappuccino hoort eigenlijk niet na 11.00 ’s ochtends besteld te worden, het is geen toetje en hoort dan ook niet na de maaltijd.

Let op: Peperoni is in Italië niet de Amerikaanse salami variatie. Wanneer je iets met peperoni besteld krijg je een gerecht met rode paprika. Had je juist zo’n trek in pittige salami, bestel dan salami picante of een pizza diavola.

Wil je ontbijten in één van de vele karakteristieke koffiebarretjes, denk er dan aan dat een kopje koffie en bijvoorbeeld een cornetto (croissantje) goedkoper is om aan de bar te nuttigen.

Zodra je een tafeltje of stoel bezet wordt je bestelling duurder. In sommige cafés, vooral de drukke, is het gangbaar om eerst je keuze bij de kassa af te rekenen en dan met je bonnetje je bestelling te doen bij de barista. Dit doen ze om te voorkomen dat de barista het overzicht kwijtraakt over de klanten die al betaald hebben en die dit nog moeten voldoen.

Lunch is vaak na 13.30 en ook het diner is later dan wij in Nederland gewend zijn. Italianen dineren meestal pas rond 21.00. Wandel je voor deze tijden een restaurant binnen heb je kans dat het personeel nog niet klaar is voor ontvangst of eet je uitsluitend met andere toeristen, wat toch een beetje aan charme inboet. Om de tijd van lunch naar diner een beetje te breken neemt men vaak een snack, bijvoorbeeld een stukje pizza-to-go.

In Nederland is het gebruikelijk dat een serveerster of ober met enige regelmaat aan tafel komt vragen of alles smaakt en of er nog iets ingeschonken kan worden. In Italië gebeurt dit echter niet. Voor hen geldt, neem alle tijd en ruimte om optimaal van je eten en gezelschap te genieten. Zij zien het als storend, wanneer ze ongevraagd aan je tafel komen. Wees dus niet beledigd, het is totaal niet dat ze geen tijd voor je willen maken, het is juist uit fatsoen. Wil je iets vragen of bijbestellen, wenk dan even een medewerker. Roepen, nee dat liever niet, dan stoor je je mede gasten tijdens hun eten en dat is nu juist wat ze in Italië liever niet hebben.

In sommige restaurants zetten ze na je toetje nog een fles digestivo met een aantal kleine glaasjes neer. Dit kan een limoncello, grappa of andere likeur zijn. Het is echter niet de bedoeling dat je met je tafelgezelschap de hele fles soldaat maakt. Naast dat dat niet de bedoeling en dus niet netjes is, wordt je er waarschijnlijk ook nog erg ziek van want deze likeuren zijn zeer hoog in alcohol percentage. Het is bedoelt als afsluiter en om de maaltijd makkelijker te kunnen verteren. Neem dus één glaasje en neem je tijd deze te nuttigen.

Wil je de rekening, vraag dan het volgende: Il conto, per favore, wat betekend dat je graag de rekening zou krijgen. Bij veel restaurants kun je gebruik maken van een pinpas of creditcard maar houdt er rekening mee dat dit lang niet overal kan. Het wordt dus aangeraden om ook contant op zak te hebben.

Natuurlijk staat het vrij te tippen naar gelieve, wel is het zo dat in veel eetgelegenheden de tip voor de ober of serveerster al is meegerekend op de bon, meestal hanteren ze hier een vast bedrag voor per persoon of ligt het tip-bedrag tussen de 10% en 15%. Het personeel krijgt doorgaans een ‘goed’ vast salaris en is dus niet afhankelijk van de tips van de gasten.

Roken is trouwens, net zoals in Nederland, verboden in alle horeca gelegenheden.

6. Reistips

Witte lijnen – Gratis parkeren.
Blauwe lijnen – Betaald parkeren.
Gele lijnen – Uitsluitend voor gehandicapten.
Roze lijnen – Uitsluitend voor zwangere dames.

Wanneer er ‘Zona di Rimozione’ (u wordt weggesleept) of ‘Divieto di Sosta’ (niet parkeren) op een verkeersbord staat betekend dat er niet geparkeerd mag worden. Er is niets wat een grotere domper op je leuke uitstapje is dan een boete of erger nog, een weggesleepte auto.

Ga je met de bus, metro of trein zorg er dan voor dat je je ticket van te voren koopt bij een Tabaccaio (sigarenboer), deze zijn vaak niet te koop in het openbaar vervoer zelf. Hou er rekening mee dat op zondag veel Tabaccaio’s gesloten zijn, wanneer je op zondag wenst te reizen kun je het beste zaterdag al een vervoersbewijs aanschaffen. Ook heel belangrijk is het inchecken met je ticket, doe je dit niet bij binnenkomst dan is je ticket niet geldig en dat kan je dan een boete opleveren bij controle.
Reis je met de trein, bereid je dan voor op een later vertrek want de treinen reizen zelden op tijd.

7. Markt-etiquette

In Nederland pakken we alles even vast, knijpen er even in, ruiken er vaak zelfs even aan, dit vinden de Italiaanse marktkooplui echter helemaal niet fijn. Handjes thuis dus. Wil je iets weten, vraag het dan even aan de verkoper of vraag even beleefd of je zelf wat fruit mag uitzoeken.

8. Hoe je te gedragen en kleden in een kerk, museum en het Vaticaan

Of je nu het Katholieke geloof aanhangt of niet, het is altijd de bedoeling je aan de geldende respectnormen te houden.

Ondanks de heerlijk Italiaanse temperaturen en de daarbij horende luchtige kleding is het niet de bedoeling met blote schouders of knieën een kerk te bezoeken. Ook bij het Vaticaan wordt er van je verwacht dat je je schouders bedekt en je knieën niet zichtbaar zijn. Natuurlijk zijn die hippe korte broekjes leuk en zijn die blote buiken truitjes fijn, ze zijn echter niet geschikt voor bezoeken aan religieuze plaatsen en gebouwen.

Sommige kerken bieden bij binnenkomst grote sjaals aan zodat wanneer men te schaars gekleed is toch een bezoek kan brengen. Wil je onzekerheid en teleurstelling voorkomen, zorg dan altijd voor een vestje of een sjaal in je (rug)tas.

In sommige kerken, musea en delen van het Vaticaan is het verboden om foto’s te maken, al dan niet met flits. Hou je hieraan, allereerst omdat dat wel zo fatsoenlijk is en ten tweede omdat je anders verzocht kan worden je bezoek te beëindigen en jezelf te verwijderen.

Tevens zijn eten en drinken in een kerk niet toegestaan, dus ook niet even een slokje van je waterfles nemen.

Let op je volume in een kerk, draag geen petje of zonnebril en laat ook je mobiel in je tas, dit zijn geen plekken voor een telefoongesprek.

In veel kerken is er de mogelijkheid een kaarsje aan te steken. Sommigen doen dit om een gebed kracht bij te zetten maar ook wanneer je ongelovig bent kun je hier kracht of steun uit putten. Meestal bedraagt de bijdrage voor het kaarsje tussen de 0,50 en 1,-.

9. Maak geen grappen over de maffia

Ook al zit er voor jou totaal geen slechte gedachte achter en maak je slechts een grapje, de maffia is een pijnpunt voor veel Italianen.

Natuurlijk zijn veel toeristen gefascineerd door maffia-films, beroemde maffioso, games en maffia-series op tv maar voor veel Italianen is het woord maffia meer dan een ver-van-mijn-bed-fenomeen.

Zelfs Italianen die niets met de maffia te maken hebben gehad zijn niet trots op de naam die de Italiaanse-maffia heeft wereldwijd. Voetbal is een veel leuker onderwerp. Of Italiaanse operettes. Of, nou ja, zo’n beetje alles.

Tamara Pijl

Ciao, mijn naam is Tamara Pijl, freelance schrijfster en absolute Italië- én Toscane fanaat. Het land, de omgeving, de mensen, de cultuur, het eten, what’s not to love?!

Alle blogs van Tamara Pijl

Tamara Pijl

Head of Sales & Product management, Deli Home