Een moment geduld. We zoeken het geschikte aanbod in Toscane voor je…
Montefollonico: Waswerkers, schapenkaas, en zoete wijn
Er zijn maar weinig dorpen in Toscane die door de eeuwen heen zoveel te verduren hebben gehad als Montefollonico. Dit versterkte dorpje, gelegen tussen de Val di Chiana en de Val d’Orcia, ten zuidoosten van Siena, speelde in de tijd van het Romeinse Rijk al een rol in de regio.
Het is ook die periode uit welke de naam “Montefollonico” afstamt, aangezien dit een samenvoeging is van de latijnse woorden “monte” (berg) en “fullones” (de Romeinse naam voor de Cassijnse monniken die hier woonden en zich specialiseerden in het behandelen en wassen van wollen kleding, of follatura).
Montefollonico telt vandaag de dag tussen de 700 en de 1000 inwoners, en aangezien het niet aan een grote verbindingsweg ligt, is het er gedurende het hele jaar relatief rustig. Dat wil echter niet zeggen dat er niks te beleven valt of te zien is, integendeel zelfs, Montefollonico zou op het lijstje van iedere Toscane-liefhebber moeten staan.
Verwoest maar niet vergaan
Zoals meerdere Toscaanse dorpen die op de heuvels tussen de grote steden van de regio liggen, is Montefollonico vaak de inzet geweest van oorlogen. Dankzij de hoogte van de heuvel waarop het dorp ligt (568 meter) en de wijdse uitzichten vanaf de top over zowel de Val d’Orcia als de Val di Chiana werd Montefollonico door verschillende machthebbers en krijgsmachten gezien als strategisch belangrijk.
Alhoewel het territorium van Montefollonico ver voor het jaar 1000 al eigendom was van een machtige regionale familie, de familie Ardinughi, dateert de eerste vermelding van de stad in een officieel document uit het jaar 1202. In dit document beloofde de Republiek Siena om soldaten naar Montefollonico te sturen ter bescherming tegen Montepulciano, de vijandige grootmacht van Siena uit de regio.
Het mooie landschap gezien vanaf de stadsmuur van Montefollonico In de jaren die daarop volgden werd het dorp verschillende keren hevig belaagd, onder andere door Montepulciano in 1229 en Orvieto in 1234. Na deze belegeringen, die grote delen van de stad verwoestten, besloten de Sienese heersers om de stadsmuren en de torens van Montefollonico te verstevigen. Het kasteel, de drie grote stadspoorten, en de zeven verdedigingstorens zijn vrij goed bewaard gebleven en kunnen tegenwoordig nog steeds bezocht worden.
Door onderdeel te worden van de verdedigingslinie van de Republiek Siena werd het er echter niet rustiger op voor de bewoners van Montefollonico. Het dorp raakte verstrikt in talloze conflicten, niet in de laatste plaats als gevolg van de burgeropstanden die de regio teisterden aan het einde van de Middeleeuwen. Zo leed Montefollonico hevig toen de uit Siena verbannen Welfen de aanval openden in 1266 en toen Carlo d’Angio de stad kortstondig veroverde op Siena in 1268. de Sienezen veroverden de stad drie jaar later terug en zorgden ervoor dat er grondige herstel- en verstevigingswerken werden uitgevoerd aan zowel militaire als civiele structuren.
Als gevolg van de Italiaanse Oorlog in de 16de eeuw, welke in 1555 het einde betekende voor de meer dan 400-jaar oude Republiek Siena, werd Montefollonico het eigendom van de Medici-familie. In 1618, toen de relatieve rust in de regio was teruggekeerd na eeuwen van oorlog, kwam de stad als leengoed in handen van de familie Coppoli uit Perugia. De vele malen uitgebreide en verstevigde muren en verdedigingsstructuren van Montefollonico zijn bijna allemaal nog steeds te bewonderen vandaag de dag (later in het artikel zullen we hier iets verder op ingaan), en behoren tot enkele van de beste hedendaagse voorbeelden van 14de-eeuwse vestingsarchitectuur.
Wat je niet mag missen in Montefollonico
Binnen de indrukwekkende stadsmuren van Montefollonico bevinden zich verschillende mooie en goed bewaarde plekken en (Middeleeuwse) bouwwerken. De oude poorten die toegang geven tot het historische centrum van het dorp zijn een goed beginpunt voor een bezoek aan het dorp.
Van de drie originele poorten, de Porta a Follonica, de Porta del Triano, en de Porta del Pianello, zijn vooral de laatste twee nog steeds in goede staat. De Porta del Triano is omgeven door een cirkelvormige muur met aan de zuidelijke kant een vierkante uitkijktoren die nog grotendeels intact is. De Porta del Pianello, ook wel de Porta Nuova of de Porta Senese genoemd, is een typisch voorbeeld van 14de eeuwse militaire architectuur, met onder andere de hoge boog en een eigen ophaalbrug.
De Chiesa di San Leonardo, een kleine kerk uit het jaar 1216, is ook het bezoeken waard. Deze kerk wordt beschouwd als één van de belangrijkste en meest authentieke overblijfselen van de Romeinse architectuur in het territorium dat vroeger aan de Republiek Siena toebehoorde. Ook de chiesa di San Bartolomeo, een andere kerk uit de 7de eeuw in het centrum van Montefollonico, ligt er nog steeds vrij goed bij.
Zoals bij zoveel Toscaanse dorpjes is het beste idee om gewoon de tijd te nemen en door de smalle straatjes te zwerven. Mocht je dit in Montefollonico doen, wees dan wel zeker dat je ook even langs het mooie Middeleeuwse Palazzo di Giustizia (Paleis van Justitie) in de hoofdstraat van het dorp gaat. Dit gebouw is zelf het aanzien waard en het openbare waterreservoir dat ernaast staat is dat al helemaal. Deze is prachtig onderhouden en heeft op de voorkant drie schilden staan die de gemeenschap van het dorp vertegenwoordigen: de familie Coppoli, de familie Landucci en de gemeente Montefollonico in het algemeen, en het geloof.
Il Tondo
Als Montefollonico op zichzelf al een beetje een verborgen Toscaans juweeltje is, dan is Il Tondo dat al helemaal. Dit kleine natuurpark werd in de negentiende eeuw door de lokale edelman Mario Landucci (van de Landucci-familie van wie dus het schild op het waterreservoir in de hoofdstraat van het dorp kan worden gevonden) aangelegd voor zijn vrouw, op het hoogste punt van de heuvel, net buiten het dorp.
Il Tondo biedt indrukwekkende uitzichten over de omliggende valleien, helemaal tot aan het Lago Trasimeno en de uitgedoofde vulkaan Monte Amiata, en vormt de perfecte plek voor een uitgebreide picknick in de buitenlucht. Vanuit dit park beginnen ook verschillende wandelpaden waarop je het glooiende landschap rondom Montefollonico in alle rust kan verkennen
Schapenkaas en heilige wijn
In en rond Montefollonico kan heel goed en lekker gegeten worden, met dank aan de verschillende lokale restaurantjes, variërend van gezellige herberg-achtige gelegenheden tot het uitmuntende La Chiusa (met Michelinster). Hoe klein het dorp ook is, het heeft wel degelijk een typisch lokaal product waar men erg trots op is: de grande vecchio de Montefollonico, een licht gekruide soort pecorino (schapenkaas). Éen van dé streekgerechten uit Montefollonico is de tagliatelle in forma di pecorino, welke afgewerkt wordt in een grote holle pecorinokaas. Op verschillende plekken kan dit proces van dichtbij aanschouwd worden, iets dat wij zeker aanraden voor de liefhebbers.Een ander lokaal product waar men in de regio heel trots op is, en waar ieder jaar in december zelfs een heel festival aan wordt gewijd, is de zoete dessertwijn Vin Santo (letterlijk “Heilige Wijn”). Het aanbieden van een glas Vin Santo aan bezoekers is een traditie in Montefollonico en één van de oudste Toscaanse gebruiken die vandaag de dag nog plaatsvinden. In het verre verleden werden er genezende krachten toegeschreven aan deze drank en alhoewel het in de moderne tijd vooral als dessertwijn wordt gedronken, zorgt het jaarlijkse “Lo gradiresti un goccio di Vin Santo”-festival ervoor dat de oorspronkelijke betekenis van de wijn niet vergeten wordt, compleet met zangers, jongleurs, en vuurspugers. Mocht je eens in december in Zuid-Toscane zijn, dan is dit zeker festival zeker.