Monticchiello: Het terras van de Val d'Orcia

Wijngaarden, olijfbomen, uitgestrekte velden en bossen die als een prachtige lappendeken over het heuvelachtige landschap liggen, slingerende wegen, en pittoreske dorpjes vol geschiedenis en verborgen juweeltjes.

Nergens komt het typische Toscaanse landschap beter naar voren dan in de betoverende Val d’Orcia. Bekende trekpleisters voor liefhebbers van het Toscaanse leven, zoals Montalcino, Pienza en San Quirico d’Orcia, liggen allemaal in deze vallei.

In dit artikel gaan we echter op verkenning in het iets minder bekende, maar zeker niet minder charmante, Monticchiello, een gefortificeerd dorpje uit de Middeleeuwen dat ook wel bekend staat als la terrazza della Val’Orcia, oftewel het terras van de Val d’Orcia, en dat in 2004 door UNESCO werd erkend als Werelderfgoed.

Meer dan duizend jaar aan Toscaanse geschiedenis

De naam van het dorpje Monticchiello komt voor de eerste keer voor in een officieel document in het het jaar 963, wanneer de markies Alberto Aldobrandeschi het vermeld als deel van een onderpand.

Dankzij de centrale ligging in de vallei van Orcia heeft het dorp door de eeuwen heen deel uitgemaakt van de strategische plannen van verschillende krijgsmachten. Zeker als onderdeel van het verdedigingssyteem van de Republiek Siena maakte Montichiello een intense periode door.

Het machtige Siena annexeerde het dorp aan het begin van de 13de eeuw en de oorlog van 1229-1235 maakte van Montichiello een officiële regio van de Republiek. Het dorp werd als gevolg van deze oorlog en de vele andere volksopstanden uit die periode wel vrijwel volledig verwoest.

Het waren ook de Sienezen die rond 1250 de reparatie van de militaire structuren en de bouw van het kasteel in gang zetten, met als doel om van Montichiello een belangrijk militair punt te maken. Rond 1269 kwam de vestingsstad in handen van de Welfse leider Donosdeo Tolomei, maar de Republiek van Siena veroverde het weer in de loop van de 14de eeuw, waarna het kasteel en de stadsmuren verder werden uitgebreid en versterkt.

Onder de bescherming van de Republiek Siena kende Monticchiello als centraal handelspunt haar bloeiperiode. Veel van de overgebleven structuren uit de Middeleeuwen, waaronder de kerk en dus het fort, stammen af uit deze periode. De stad werd een belangrijk agricultureel punt voor de regio, terwijl ook de bouw- en textielindustriën opbloeiden.

Na verschillende verwoestende oorlogen en invallen werd Monticchiello uiteindelijk, na de val van Siena in 1559, overgedragen aan de Medici, waarna het belang van de stad als vesting en economische motor van de regio afnam. In 1777 werd het uiteindelijk onderdeel van de gemeente Pienza, waar het tegenwoordig nog steeds deel van uitmaakt. Het meer dan bewogen verleden van het strategisch gelegen Monticchiello is vandaag de dag nog steeds voelbaar wanneer je door de smalle straatjes en langs de Middeleeuwse bouwwerken zwerft.

Wat valt er zoal te bezoeken in Monticchiello?

Eén van de mooiste punten van Monticchiello is de Porta Sant’Agata, een prachtige Gotische poort met uitkijktoren. Aangezien dit het enige toegangspunt tot het dorp is, is deze structuur niet te missen, en dat is maar goed ook. De eeuwenoude maar zeer goed gerestoreerde weg die zigzaggend en vergezeld door rijen cypressen de heuvel opslingert richting Monticchiello is op zich al wonderschoon, maar de uitzichten vanaf de Sant’Agata over de Val d’Orcia zijn pas echt adembenemend, zeker in de vroege ochtend of de late namiddag.

Eenmaal door de Porta Sant’Agata en binnen de oude stadsmuren vindt je jezelf al snel omringd door onberispelijk gerestoreerde stenen huisjes, talloze kleurige bloempotten (zeker in de lente en de zomer), en schattige balkonnetjes die her en der over de straten hangen. De vele Middeleeuwse bogen en stenen trappen benadrukken het rijke verleden van de stad. De goede staat van de binnenstad en de vele bloemen maken gelijk duidelijk dat de ongeveer 200 inwoners van Monticchiello trots zijn op hun dorp.

De Chiesa di San Leonardo i Cristoforo is het centrale punt in Monticchiello waar alle smalle straatjes van het dorp naar toe leiden. Deze kerk dateert uit de 13de eeuw en werd gebouwd in opdracht van de Republiek Siena. Het is een prachtig en goed bewaard gebleven overblijfsel uit de meest welvarende periode van Monticchiello. De Sienese fresco’s uit de 14de en de 15de eeuw doorheen de Chiesa zijn het bewonderen waard, evenals de bekende Madonna di Monticchiello van de Sienese schilder Pietro Lorenzetti van rond 1325. De afwezigheid van drommen toeristen maakt dat je op je gemak een duik in het verleden van de stad en de Val d’Orcia kan nemen.

Ook de Pieve di Santa Maria dello Spino, een kleine parochiekerk net buiten het dorp, is het bezoeken waard wanneer je naar Montichiello gaat. Deze structuur met zandstenen gevel en kleine klokkentoren dateert uit de 14de eeuw, en was eigendom van het bisdom van Chiusi totdat het bisdom van Siena werd opgericht in 1462. Na decennia van verwaarlozing werd de Pieve in 1570 opnieuw in ere hersteld door de familie Saracini. Tegenwoordig vindt er in deze kerk jaarlijks de Processione del Corpus Domini plaats, de Corpus Domini-processie.

Theater van de Armen

Wat echter de geschiedenis en de cultuur van Monticchiello en haar bevolking misschien wel het best belichaamt, is het Teatro Povero. Dit “theater van de armen” of “boerentheater” wordt al eeuwenlang gedurende het hele jaar (maar vooral in de zomerperiode) opgevoerd door de mensen van het dorp, die ook zelf de scripts schrijven.

Het theater wordt gebruikt om het leven en de geschiedenis van Monticchiello en haar bewoners af te beelden, en om de link met het rijke verleden van de stad en de regio in leven te houden. Mocht je in de zomer Monticchiello bezoeken en op zoek zijn naar een authentieke lokale én regionale ervaring, dan is een bezoek aan het nachtelijke Teatro Povero een absolute aanrader.

Max Decimer

Hi, ik ben Max Decimer, zelfstandig consultant bij mijn eigen bedrijf. Het werk houdt me redelijk bezig, maar wanneer ik even de kans heb probeer ik zoveel mogelijk hoeken van de wereld te zien, of die nou aan de andere van de wereld of op 15 minuutjes rijden liggen. Montepulciano is één van mij meest recente “ontdekkingen, vandaar dat ik zo nu en dan wat indrukken zal delen op ToscaneTips.nl.

Alle blogs van Max Decimer

Max Decimer